Ca sĩ hát từ thiện

Nhân hôm nọ đọc được ở 1 tờ báo nào đó bàn về động cơ và hiệu quả của việc các ca sĩ VN hát từ thiện.

 

Chuyện các ca sĩ hát phục vụ mục đích từ thiện trên thế giới vốn rất nhiều. Hát từ thiện đại loại là thu thanh bán đĩa hay biểu diễn bán vé, nhưng lợi nhuận từ bán đĩa bán vé các ca sĩ không hưởng mà dành cho những đối tượng được từ thiện: có thể là cư dân 1 vùng nào đó đang bị đói, đang bị dịch bệnh mà cũng có thể là 1 quỹ nào đó hay 1 tổ chức xã hội nào đó.

 

1 trong những chương trình hát từ thiện đình đám vào loại khá sớm mà em biết là “Concert for Bangladesh” tổ chức ở Madison Square Garden (New York) từ năm 1971 để dành tiền cứu trợ cho người dân Bangladesh đang gặp nạn đói. Nhân vật nổi bật trong chương trình này là cựu thành viên Beatles George Harrison- 1 người có những gắn bó đặc biệt với các xứ sở vùng Nam Á khi thụ giáo thầy Ấn Độ Ravi Shankar môn đàn sitar.

 

Tuy nhiên chương trình này thua xa về quy mô cũng như số tiền cứu trợ so với chương trình Live Aid Concert do Bob Geldof tổ chức đồng thời tại Anh và Mỹ năm 1985. Choáng trước tình cảnh người dân Ethiopia bị đói, ngay từ cuối 11/1984 Bob đã mời được một loạt ngôi sao như Sting, Simon Le Bon (Duran Duran), Paul Young, U2, George Michael, Phil Collins… thu thanh bản “Do they know it’s Christmas” để cứu trợ người Ethiopia. Tuy nhiên 850000 đĩa bán ra mang lại 8 triệu bảng chỉ giúp cho 22 triệu người dân có nguy cơ chết đói kéo dài cuộc sống được thêm 2 tuần và Bob Geldof quyết định làm hoành tráng hơn thế sau khi chính anh đi thăm Ethiopia và nước láng giềng Sudan.

Bob chiêu dụ được nhiều siêu sao hơn, toàn những hàng khủng như Paul McCartney, Mick Jagger, Queen, David Bowie, The Who, Elton John, Dire Straits, Bruce Springsteen, Sting… và kết quả là chương trình siêu hoành tráng Live Aid Concert kéo dài hơn 15 tiếng ở cả Mỹ (sân JFK tại Philadelphia) và Anh (sân Wembley ở London) ngày 13/7. Thậm chí Phil Collins còn kịp biểu diễn ở cả 2 nơi: anh diễn sớm ở London rồi đáp Concorde sang bên kia đại dương. Chương trình được truyền hình trực tiếp đến hơn 60 nước, ngoài tiền bán vé, tiền truyền hình, còn kêu gọi lòng hảo tâm của người xem (tương tự như những chương trình của VTV mỗi dịp lễ lạt), kết quả là 120 triệu USD cứu đói và danh hiệu hiệp sĩ cho sir Geldof.

Theo 1 tờ báo tiếng Nga mà em đọc cách đây 20 năm thì có đôi vợ chồng trẻ đã hưởng ứng lời kêu gọi của các ca sĩ ngôi sao thần tượng bằng cách bán ngôi nhà của mình cứu giúp đồng loại. Vì nguồn tin này em lấy từ báo Nga đã lâu, thời chưa có internet và em chưa check lại nên không đảm bảo tính chính xác của nó.

Nếu đỉnh điểm của Live Aid Concert ở sân Wembley chính là dàn đồng ca toàn sao biểu diễn bài “Do they know it’s Christmas” đã nói tới ở trên thì trên sân JFK các ngôi sao tham dự cùng hát “We are the world”- 1 bài, cũng như bài “Do they know it’s Christmas”- cũng đã được phát hành dưới dạng single từ trước, cũng với sự góp giọng của nhiều ngôi sao và cũng vì mục đích từ thiện.

 

Bản thu nổi tiếng nhất của “We are the world” và quen thuộc với người nghe nhạc ở VN nhất là bản thu ngày 28/1/1985 tại A&M Recording Studios của 1 tập thể gọi là USA for Africa (United Support of Artists for Africa) với sự tham gia của hơn 40 ngôi sao trong đó có Bob Dylan, Ray Charles, Stevie Wonder, Tina Turner, Diana Ross… cùng 2 tác giả của nó là Michael Jackson và Lionel Richie để quyên tiền cho 1 quỹ cứu trợ châu Phi. Trước khi các sao tụ hội ở Hollywood để cùng hát thì ban tổ chức đã gửi cho họ bản thu với giọng ca của 2 tác giả cùng lời mời mọc rất ấn tượng: “The cassettes are numbered, and I can’t express how important it is not to let this material out of your hands. Please do not make copies, and return this cassette the night of the 28th. In the years to come, when your children ask, ‘What did mommy and daddy do for the war against world famine?’, you can say proudly, this was your contribution”.

 

Những hoạt động từ thiện không chỉ để cứu đói mà còn để ủng hộ cho một số quỹ hoạt động vì những mục tiêu xã hội nào đó. Chẳng hạn nhạc hội năm 1988 trên sân Wembley mừng thọ Mandela (chiến sĩ đấu tranh chống chủ nghĩa apartheid lúc đó đang bị cầm tù) 70 tuổi với sự tham gia của những Eric Clapton, Dire Straits, Sting, Bee Gees, UB40… thì một phần tiền thu được dành cho các tổ chức giúp đỡ thiếu niên nhi đồng Nam Phi, một phần dành cho các phong trào chống chủ nghĩa apartheid. Hay như đêm nhạc tưởng niệm Freddie Mercury- ca sĩ có giọng ca uốn lượn của nhóm Queen chết vì bệnh AIDS- mà cảnh gần 100 ca sĩ phụ họa cho Liza Minelli hát bản “We are the Champions” chắc nhiều người còn nhớ- thì tiền thu được là dành cho 1 quỹ mang tên Mercury hỗ trợ các công tác nghiên cứu căn bệnh thế kỷ. Còn có rất nhiều ví dụ khác về những show diễn hoặc bản thu thanh là những chương trình từ thiện dành tiền cho những hoạt động bảo vệ môi trường, các phong trào đấu tranh vì quyền con người nói chung, quyền dân thiểu sổ hay dân nhập cư nói riêng…

 

Thường thường các nghệ sĩ hay xuất hiện trong những chương trình này là những U2, Sting, Bruce Springsteen…, nói chung là các rocker, những anh chàng có thể tự sáng tác được và cũng hay sáng tác những ca khúc về các đề tài xã hội. Chẳng mấy khi thấy có sự xuất hiện của những búp bê, hoàng tử công chúa biết múa biết hát kiểu Spice Girls, Britney Spears hay Backstreet Boys. Bởi lẽ hoàn toàn hợp lý khi bản thân anh ca sĩ thiết tha với các đề tài xã hội thì mới dễ nảy sinh những sáng kiến biểu diễn từ thiện cho những mục tiêu xã hội. Cho nên đêm nhạc mừng sinh nhật Mandela thì phải có bài Mandela Day do Simple Minds sáng tác, dù về lý mà nói tôi hát “Tôi thích các cô gái tóc vàng” còn tiền cát sê tôi dành cho các tổ chức đấu tranh chống chủ nghĩa apartheid cũng chẳng có gì là không được.

 

Thử tưởng tượng 1 chương trình nhạc tương tự ở Việt Nam. Một hình dung hợp lý là có 1 đêm nhạc rock ở đó Da Vàng hát Bạch Đằng Giang, gào thét Nên hòa hay nên chiến? Chiến! Chiến!, Thủy Triều Đỏ thì cover lại theo kiểu rock 1 ca khúc nhạc đỏ của Thế Hiển về người chiến sĩ biên cương, Bức Tường kể lể chuyện An Dương Vương….  rồi tiền bán vé sẽ dành hỗ trợ cho hoạt động của quỹ nghiên cứu Biển Đông chẳng hạn. Còn chuyện một rocker lên hát “Nóng trong người uống trà Dr.Thanh” để tiền cát sê dành cho 1 tổ chức đấu tranh chống bạo hành gia đình có vẻ không “ăng xăm lơ” lắm, tuy rằng về lý mà nói, thì cũng chẳng có gì để bài xích cả.